जनतापत्र, सिन्धुपाल्चोक — जुगल गाउँपालिका–३ का दिपु, तेगा, तेम्बाथान तथा वडा नं. २ का साङगुलिङका स्थानीयवासीले ब्रम्हायणी खोला जलविद्युत परियोजनाविरुद्ध उग्र आन्दोलन सुरु गरेका छन्। बुधबारदेखि स्थानीयले दुवै जलविद्युत आयोजनाका निर्माण स्थलमा ताला लगाई सम्पूर्ण काम अनिश्चितकालका लागि रोक्का गरेका हुन्। आन्दोलनको नेतृत्व दिपु–तेगा–तेम्बाथान ब्रम्हायणी खोला जलविद्युत आयोजना पीडित संघर्ष समितिले गरिरहेको छ। समितिका अध्यक्ष निम तार्के शेर्पाका अनुसार स्थानीयको हक–हित, अधिकार र वातावरणीय सुरक्षालाई बेवास्ता गर्दै कम्पनीले मनोमानी ढंगले आयोजना अघि बढाएकाले बाध्य भएर कठोर कदम चालिएको हो।
समितिले २०८२ मंसिर ३ गते कम्पनीको केन्द्रीय कार्यालयमा १९ बुँदे माग बुझाउँदै ७ दिनभित्र सुनुवाइ गर्न आग्रह गरेको थियो। तर कम्पनीले मागप्रति ध्यान नदिई “अपमानजनक व्यवहार” गरेको स्थानीयको आरोप छ। त्यसपछि संघर्ष समितिको निर्णयअनुसार दिपु–तेगा र तेम्बाथान क्षेत्रमा निर्माणाधीन सुरुङ, सडक, संरचना, पुल–पुलेसा तथा सवारी–साधन आवतजावतलगायत सबै गतिविधि पूर्ण रूपमा रोकिएको छ। समितिले चेतावनी दिंदै भनेको छ— बन्द अवस्थामा जबरजस्ती निर्माण कार्य अगाडि बढाउने प्रयास गरेमा त्यसबाट हुने सम्भावित दुर्घटना र परिणामको जिम्मेवारी कम्पनीकै हुनेछ।
स्थानीयको आरोप : “पुख्र्यौली सम्पत्तिमा अतिक्रमण”
स्थानीयवासीले परियोजना क्षेत्रका जल, जमिन, जंगल, जन्तु तथा जडीबुटी आफ्नो पुख्र्यौली सम्पत्ति भएको बताउँदै कम्पनीले वातावरणीय असर, जनस्वास्थ्य, वासस्थान, रोजगारी, क्षतिपूर्ति, भौतिक पूर्वाधार तथा संरक्षणका मापदण्डजस्ता महत्वपूर्ण विषय बेवास्ता गरेको दाबी गरेका छन्। जग्गा र खर्कमा अनधिकृत अतिक्रमण, अव्यवस्थित सडक विस्तार, कानुनविपरीत विस्फोटक प्रयोग तथा अवैध क्रसर सञ्चालनका कारण वस्ती र जमिन जोखिममा परेको उनीहरूको आरोप छ।
स्थानीयका १९ बुँदे प्रमुख माग
संघर्ष समितिले ब्रम्हायणी जलविद्युत कम्पनीविरुद्ध प्रस्तुत गरेका १९ बुँदे माग यसप्रकार छन्—
- अवैध तथा मापदण्डविपरीत सञ्चालन हुँदै आएको क्रसर उद्योग तत्काल बन्द गर्न।
- जग्गा अतिक्रमण रोक्न तथा भएको क्षतिपूर्ति तुरुन्त उपलब्ध गराउन।
- सडक र संरचनाको स्थायित्वका लागि ग्याभिनवाल, मक्की पर्खाललगायत संरचना निर्माण गर्न।
- आयोजना ठेक्कामध्ये ५०% काम स्थानीयलाई दिनु।
- परियोजनाको १०% शेयर प्रभावित स्थानीयलाई निःशुल्क प्रदान गर्न।
- दिपु–तेगा वस्ती संरक्षणका आवश्यक संरचना तत्काल निर्माण गर्न।
- खोला नियन्त्रण तथा कटान रोक्न तटबन्ध निर्माण गर्न।
- विद्यालय भवन, पर्खाल, घेरानालगायत संरचना निर्माणको व्यवस्था गर्न।
- तेम्बाथान स्वास्थ्य इकाईमा कर्मचारी तथा उपकरण व्यवस्था मिलाउन।
- घ्याङ (गुम्बा) मा स्टोर भवन निर्माण गर्न।
- साङगुलिङ वस्तीमा सडक र विद्युत सेवा उपलब्ध गराउन।
- अनियन्त्रित विस्फोटक पदार्थ प्रयोग तत्काल रोक्न।
- तेगा वस्तीका लागि मोटरबाटो निर्माण गर्न।
- वन–जंगल, जन्तु तथा पानी मुहान संरक्षण कार्यक्रम सञ्चालन गर्न।
- प्रभावित वासिन्दालाई निःशुल्क विद्युत उपलब्ध गराउन।
- चौरी चरन क्षेत्र पुनर्निर्माण गर्न।
- सामान ढुवानी, इन्धन आपूर्ति तथा भाडाका सवारी व्यवस्थापनमा स्थानीयलाई प्राथमिकता दिन।
- उपलब्ध श्रोत तथा जनशक्ति स्थानीयबाट नै लिएर रोजगारी सुनिश्चित गर्न।
- विद्युत महसूलको प्रतिशत निर्धारण गरी स्थानीयको अधिकार सुनिश्चित हुने गरी सम्झौता गर्न।
१३ मंसिर २०८२, शुक्रबार १२:०७
