जनतापत्र, काठमाडौं ।
दाङ देउखुरीको गढवा गाउँपालिका–४ अजगढवामा भिटामिन ‘ए’ र जुकाको औषधि खुवाउने क्रममा १८ महिनाकी बालिकाको ज्यान जाने दुःखद घटना घटेको छ। इलाका प्रहरी कार्यालय गढवाका प्रहरी निरीक्षक डबल बहादुर बमका अनुसार महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाले खुवाएको जुकाको औषधि बालिकाको घाँटीमा अड्किँदा उनको घटनास्थलमै मृत्यु भएको हो।
स्थानीयवासीले घटनालाई असामान्य दुर्घटनाको रूपमा लिएका छन्। यसले बालबालिकालाई औषधि खुवाउँदा सावधानी र सीपको कमी कत्तिको संवेदनशील हुन सक्छ भन्ने प्रश्न उठाएको छ। शवको पोस्टमार्टम राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, घोराहीमा गरिएको र परिवारलाई बुझाइएको प्रहरीले जनाएको छ।
नेपालमा सन् १९९३ देखि सञ्चालनमा आएको भिटामिन ‘ए’ र जुकाको औषधि वितरण कार्यक्रमले देशभरका ६ महिनादेखि पाँच वर्षसम्मका बालबालिकालाई वर्षमा दुईपटक औषधि खुवाइँदै आएको छ। यस अभियानले बालबालिकाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने, रक्तअल्पता घटाउने र बालमृत्युदर कम गर्न ठूलो योगदान पुर्याउँदै आएको छ।
तर, ग्रामीण क्षेत्रमा कार्यरत स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको तालिम, औषधि खुवाउने तरिका र अभिभावकको सहभागितामा अझ सुधार आवश्यक रहेको स्वास्थ्य विज्ञहरूको भनाइ छ।
विशेषगरी १ देखि ३ वर्षसम्मका बालबालिकालाई ठूला ट्याब्लेट खुवाउँदा निल्न गाह्रो हुने, घाँटीमा अड्किन सक्ने जोखिम रहन्छ। स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार यस्तो उमेरका बालबालिकालाई औषधि पानीमा घोलेर वा पिसेर खुवाउनुपर्छ।
गत वर्ष पनि सिन्धुपाल्चोक र सप्तरीमा यस्तै प्रकृतिका घटना दर्ता भएका थिए, जसमा बालबालिकाले औषधि निल्दा सास फेर्न गाह्रो भई ज्यान गुमाएका थिए।
आवश्यक सुधारका बुँदाहरू
- स्वास्थ्य स्वयंसेविकालाई पुनःतालिम दिई स–साना बालबालिकालाई औषधि खुवाउने सही तरिका सिकाउनुपर्ने।
- बालबालिकाका लागि ट्याब्लेटका सट्टा सिरप वा चुईबल औषधिको विकल्प खोज्नुपर्ने।
- औषधि खुवाउँदा आमाबाबु वा अभिभावकको उपस्थितिलाई अनिवार्य बनाउने।
- औषधि वितरण केन्द्रमा आकस्मिक उपचारका सामग्री र सीपयुक्त व्यक्ति उपलब्ध गराउने।
- जनविश्वास कायम राख्न सरकार र स्वास्थ्य निकायले पारदर्शी जानकारी र सचेतना कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने।
भिटामिन ए अभियानले बालबालिकाको स्वास्थ्यमा सुधार ल्याएको अस्वीकार गर्न नसकिने / पक्का सत्य हो। तर गढवाको यो घटना औषधि वितरण प्रक्रियामा अझै सुरक्षा र सीपको खाँचो रहेको कडुवा यथार्थ हो।
अबको अभियान “जीवनरक्षक मात्र होइन, सुरक्षित पनि होस्” भन्ने प्रतिबद्धतासहित अघि बढाउन जरुरी छ।
२४ कार्तिक २०८२, आईतवार १२:१२
