गंगा अर्याल-सदस्य, जिल्ला कमिटी सचिवालय- प्रमुख, वन तथा वातावरण विभाग
नेकपा एमाले, सिन्धुपाल्चोक

नेकपा एमाले कस्तो पार्टी हो ?
नेकपा एमाले मार्क्सवाद–लेनिनवादमा आधारित, समाजवाद उन्मुख लोकतन्त्रको पक्षधर पार्टी हो। समानता, सामाजिक न्याय र समृद्ध नेपालको परिकल्पना बोकेको यस दलले मुलुकको राजनीतिक रूपान्तरणमा निरन्तर योगदान पुर्‍याउँदै आएको छ। २०४७ सालतिर विभिन्न कम्युनिष्ट समूहहरू एक भएर बनेको यस दलले नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलन, गणतन्त्र स्थापना र संविधान निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। पटक–पटक सरकारको नेतृत्व गरेको यस पार्टीले मुलुकलाई स्थायित्व र विकासतर्फ अघि बढाउन प्रयास गरेको छ।
संगठनात्मक हिसाबले नेकपा एमाले बलियो संरचना भएको दल मानिन्छ। यसका केन्द्रीय समिति, स्थायी समिति, पोलिटब्युरो, प्रदेश, जिल्ला र वडा तहसम्म शाखा विस्तार भएको छ, जसले केन्द्रदेखि गाउँस्तरसम्म पार्टीलाई सुदृढ रूपमा जोडेको छ। जनसमर्थनको दृष्टिले पनि एमाले नेपालको सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक शक्ति मध्ये पर्छ। हरेक निर्वाचनमा यसले सशक्त प्रतिस्पर्धा गर्ने परम्परा राखेको छ। राष्ट्रवाद, विकास र स्थिर सरकारको पक्षमा दृढ अडान लिनु यस दलको विशेषता हो।
मेरो व्यक्तिगत विचारमा, नेकपा एमाले एक कम्युनिष्ट विचारधारामा आधारित, समाजवाद उन्मुख लोकतान्त्रिक पार्टी हो, जसले नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनदेखि गणतन्त्र स्थापना र संविधान निर्माणसम्ममा ऐतिहासिक योगदान पुर्‍याएको छ।

यो पार्टीलाई के कस्तो अवसर छ ?
नेकपा एमालेलाई अहिले नेपालमा धेरै अवसरहरू छन्। पहिलो, ठूलो जनाधार भएकाले गाउँदेखि शहरसम्म कार्यकर्ताको पहुँच छ र चुनावमा प्रतिस्पर्धा गर्न सजिलो छ। दोस्रो, विपक्षी दलहरूको आन्तरिक विवाद, असफल शासन र भ्रष्टाचारका कारण जनतामा असन्तोष बढ्दो छ, जुन एमालेले आफ्नो पक्षमा प्रयोग गर्न सक्छ। तेस्रो, राष्ट्रवादको मुद्दामा एमाले प्रायः बलियो देखिने भएकाले जनता अझै यसलाई “राष्ट्रवादी” पार्टीका रूपमा हेर्छन्। चौथो, जनता अहिले राजनीतिक खिचातानीभन्दा विकास, रोजगारी र स्थिर सरकार चाहन्छन्, र एमालेले यिनै एजेन्डामा जोड दिए लोकप्रियता बढाउन सक्छ। पाँचौं, यस पार्टीका शीर्ष नेताहरू पटक–पटक प्रधानमन्त्री र सरकारमा भइसकेकाले ‘अनुभव भएको पार्टी’को छवि बनाउन सक्ने अवसर छ। अन्त्यमा, युवा र नयाँ पुस्तालाई रोजगारी, प्रविधि, शिक्षा र स्वास्थ्यका विषयमा आकर्षित गर्ने ठूलो मौका छ। निष्कर्षमा भन्नुपर्दा, एमालेसँग अझै ठूलो संगठन, राष्ट्रवादी छवि, जनअसन्तोषलाई उपयोग गर्ने क्षमता र नयाँ पुस्तासँग जोडिने अवसर छ, तर यसलाई सदुपयोग गर्न पार्टीले आन्तरिक एकता, स्पष्ट नीति र पारदर्शिता देखाउनै पर्छ।

यो पार्टीलाई कस्तो चुनौती छ ?
नेकपा एमालेले धेरै चुनौतीहरू सामना गरिरहेको छ। पहिलो, आन्तरिक गुटबन्दी र नेताहरूबीचको अविश्वासले पार्टी कमजोर भएको छ र कार्यकर्तामाझ विभाजन बढाएको छ। दोस्रो, सरकारले गरेको असफलता र विवादका कारण जनविश्वास गुमाउने खतरा छ, किनकि विकासभन्दा बढी सत्ता–खेलमा संलग्न भएको आरोप लाग्ने गरेको छ। तेस्रो, नयाँ पुस्ता वा युवालाई नेतृत्वमा ल्याउन असफल भएकाले युवा असन्तुष्ट हुँदै गएका छन्। चौथो, नेपाली कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, नयाँ दल र स्वतन्त्र उम्मेदवारहरूले एमालेको जनाधारमा चुनौती थपिरहेका छन्। पाँचौं, सिद्धान्त र व्यवहारबीच दूरी देखिन्छ, किनकि समाजवाद र समानताको कुरा गरे पनि व्यवहारमा भ्रष्टाचार र पक्षपात देखिन्छ। छैटौं, अन्तर्राष्ट्रिय शक्ति सन्तुलन मिलाउन गाह्रो हुने हुँदा भारत, चीन, अमेरिका आदिको दबाब ठूलो चुनौती बनेको छ। अन्ततः, जनताको तत्कालीन अपेक्षा रोजगारी, शिक्षा, स्वास्थ्य, विकास र सुशासनमा केन्द्रित भएकाले, यी पूरा गर्न नसके जनअसन्तोष बढ्ने सम्भावना छ। निष्कर्षमा, आन्तरिक गुटबन्दी, पुरानो नेतृत्व, जनविश्वास गुमाउने जोखिम र नयाँ शक्तिसँगको प्रतिस्पर्धा नै एमालेका प्रमुख चुनौती हुन्।
तपाईंको विचारमा कस्तो एमाले देख्न चाहनुहुन्छ ?
मेरो विचारमा नेकपा एमाले सिद्धान्तमा स्पष्ट र व्यवहारमा इमानदार हुनुपर्छ, जसले विचार, नीति र अभ्यासबीच सामञ्जस्य कायम गरोस्। यसले जनमुखी नीतिहरू ल्याएर किसान, श्रमिक, महिला, युवा र गरिब वर्गलाई व्यवहारमै सम्बोधन गरोस्। भ्रष्टाचारविरुद्ध कठोर कदम चाली नेतासमेतलाई जवाफदेही बनाओस्। पार्टीभित्र आन्तरिक लोकतन्त्र बलियो बनाई बहस, छलफल र संस्थागत नेतृत्वलाई प्राथमिकता दिइयोस्। नयाँ पुस्ता र युवालाई नेतृत्व र नीतिनिर्माण दुवै क्षेत्रमा अग्रपंक्तिमा ल्याउनुपर्छ। साथै, जातीय, लैङ्गिक, भाषिक र क्षेत्रीय विविधतालाई सम्मान गर्दै समावेशी र समानतामूलक पार्टी बन्नुपर्छ। राष्ट्रको स्वाभिमान, रोजगारी सिर्जना, स्वदेशी उत्पादन, शिक्षा, स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षामा केन्द्रित हुँदै दीर्घकालीन विकासलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने मेरो धारणा हो। अन्ततः, जनता सत्यनिष्ठ, जवाफदेही, समावेशी र भविष्यमुखी एमाले देख्न चाहन्छन्, जसले राजनीतिप्रति जनविश्वास पुनः जगाउन सकोस्।